Danas je, u okviru velike humanitarne akcije, koju građani Crne Gore koji žive i rade u Luksemburgu, sprovode u cilju pomoći ugroženima virusom korona u svojoj domovini, počela isporuka paketa sa prehrambenim artiklima i sredstvima za higijensku zaštitu u opštinama Plav i Gusinje.
Ova akcija – Plav 100 i Gusinje 230 paketa, kao i 200 paketa opštini Rožaje, realizuje se uz pomoć „Zekat – fondacije“, koja djeluje u okvirima Islamske Zajednice u Crnoj Gori.
Donatori su ugledni biznismeni, te članovi i prijatelji ZK Bihor.
Ginekološka ordinacija “Bralić” iz Rožaja i Radio Petnjica će u narednim danima objavljivati tekstove – savjete za trudnice u doba gripa i korona virusa. Ovo je način da pomognemo ranjivijim grupama društva u vremenu kada je pošast COVID-a 19 okovala svijet.
Piše:Prim dr Izet Bralić
Izet Bralić
Jedan od mojih pacijenata pitao me ovih dana utiče li coronavirus na bubrege. Odgovor na ovo pitanje je „da utiče“.
Kakav je taj uticaj pokušat ću pojasniti u narednim redovima ovog teksta. Na samom početku da se podsjetimo anatomije i funkcije bubrega,kako bi bolje razumjeli i kakvu štetu nam pravi korona.
Bubrezi su parni organi, koji predstavljaju centralni dio urinarnog sustema. Smešteni su u retroperitonealnom prostoru na zadnjem zidu abdomena, i nalaze se sa obe strane kičmenog stuba. Desni bubreg, potisnut jetrom,postavljen je malo niže u odnosu na lijevi.
Bubreg odraslog čovjeka težak je oko 140-150g.
Bubreg je sa prednje strane pokriven trbušnom maramicom, a osim toga sa svih strana ga okružuju tri omotača: bubrežna fascija, masna čaura i fibrozni omotač.
Bubreg čine spoljašnja zona ili kora i unutrašnja zona ili srž. Kora je tamnije boje i ima zrnastu strukturu, a srž je prugasta i svetlija.
Nefron je osnovna morfološka i funkcionalna jedinica bubrega. Svaki bubreg se sastoji od preko milion nefrona i svaki od njih može potpuno samostalno da stvara mokraću. Čovjek može da živi dok mu je funkcionalna barem 1/3 nefrona.
Tokom našeg starenja broj nefrona se smanjuje, tako da u 80. godini čovjek ima samo 40% od početnog broja nefrona. Zbog toga su starije osobe više ugrožene. Osim toga broj nefrona se smanjuje i pri povredama, oboljenjima jer bubreg nema izraženu sposobnost regeneracije.
Protok krvi kroz oba bubrega iznosi oko 21% minutnog volumena srca ili 1200ml/min. Od ukupne količine krvi koja prođe kroz bubrege, 98-99% odlazi u koru, a samo 1-2% u srž.
Funkcija bubrega:
Bubrezi imaju čitav niz važnih uloga i utiču na rad i ostalih organa. Osnovna funkcija bubrega je formiranje mokraće, ali pored toga oni imaju višestruku ulogu u regulaciji ravnoteže vode i elektrolita, regulaciji osmolarnosti tjelesnih tečnosti i koncentracije elektrolita, regulaciji acido-bazne ravnoteže, izlučivanje štetnih metabolita i hemikalija, reguliše arterijski pritisak, učestvuju u sekreciji važnih hormona, te sintezi glukoze .
Kako korona virusi štetno djeluju na bubrege
Do sada je utvrđeno da može izazvati pojavu proteina u urinu kod oko 30-40% pacijenata i akutno oštećenje bubrega kod 15-20% pacijenata.
Najveća briga su pacijenti sa hroničnim bubrežnim bolestima posebno dijabetesom, bolesnici sa transplantacijom bubrega, kao i oni koji su na imunosupresiji, te sa nefrotskim sindromom kao i pušači.
Kao i jetra, i naši bubrezi djeluju kao filter naše krvi. Nefroni imaju dvostruku ulogu: služe kao filter za čišćenje krvi i kao male epruvete, koje korisne materije vraćaju u naše tijelo a loše šalju kao otpad u vidu mokraće u bešiku.
Budući da naši bubrezi neprestano filtriraju krv, corona virusi u ćelijama tubula mogu izazvati privremeno ili trajno oštećenje.
Ta oštećenja mogu biti smrtonosna ako virus masovno prodre u ćelije i počne se razmnožavati. Akutni zastoj u radu bubrega može izazvati i samo-trovanje prvo bubrega pa zatim cijelog organizma. Neka saznanja su provjerena dok se druga provjeravaju. Najnovija studija je pokazalo da su u Italiji svih hroničnih teških 27/27 pacijenata koji su bili korona pozitivni pokazali bubrežne abnormalnosti na CT pregledu, iako je samo 19% imalo povišen nivo kreatinina.
Coronavirus pokazuje skoro jednako širenje u bubregu kao i u plućima. To pokazuje da su bubrezi, visoko tropni organ za korona virus. Činjenica da su svi CT snimci pokazali bubrežne nepravilnosti potencijalni je razlog alarma.
Mehanizam kojim Korona virus utiče na bubrege
Korona virus radi expresiju fibroblasta u ćelijama bubrega izazivajući ćelijsku smrt. Njegov negativni efekat na bubrege povećava se i zbog činjenice da koronavirus sprečava da se ćelije udvostruče i tako organi ne mogu da se regenerišu. Obzirom da pluća i bubrezi usko sarađuju, negativni uticaj korona virusa na jedan od ovih organa, unakrsno negativno utiče na onaj drugi.
Moguće je da je dio „kratkog daha“ i gušenja koji imaju pacijenti sa Covid19 i zbog smanjene funkcije bubrega što dovodi do smanjenja kiseonika u krvi.
Crnogorska dijaspora u Švajcarskoj, čiji članovi i simpatizeri već dvije nedjelje prikupljaju
dobrotvorni prilog za sve građane Crne Gore. Oni su obavjestili javnost da su NKT uplatili
11 000 švjacarskih franaka.
Ukupan prilog:11.000 švajcarskih franaka
“Nadamo se da ćemo ovim prilogom makar malo pomoći Vladi da svrsishodno upotrijebi ovaj prilog i olakša situaciju građanima Crne Gore u borbi protiv koronavirusa i neimaštine.
Napominjemo da smo mi u Švajcarskoj jedno od rijetkih, ako ne i jedino udruženje iz Crne Gore koje ne gleda na vjersku pripadnost i ostale faktore koji razdvajaju ljude dobre volje”, saopštili su iz ove organizacije.
Glavni imam Medžlisa islamske zajednice Petnjica Husein ef. Ramčilović je za Radio petnjica rekao da se vjernici u Petnjici pridržavaju mjera koje je donijelo Nacionalno koordinacionno tijelo, te da vjerske obrede ne obavljaju u džamijama.
“Džuma se trenutno ne održava, samo se oglašavaju namaska vremena ezanom iz džamije u kojoj je dozvoljeno da imam sam klanja namaze”, rekao je Husein ef. Ramčilović.
Po svemu sudeći, mjere NKT će biti na snazi i kada počne Ramazan (23. aprila).
„Za ramazanske aktivnosti još ne znamo šta će biti. Da li će nova uredba doći ili će se ovako nastaviti, vidjećemo. Od prvog dana se ponašamo u skladu sa uredbama Vlade Crne Gore i NKT“, kaže Ramčilović.
„Ukoliko ne dodje do promjene odluke o javnim okupljanjima u vjerskim objektima na početku i tokom Ramazana, mi ćemo poštovati i pridržavati se svake odluke koja je u interesu građane opštine Petnjica.
Jedini način našeg oglašavanja za vrijeme mjeseca Ramazana će biti predavanja preko Radija Petnjice, Radija Rožaja, televizije Teuta iz Ulcinja, kao i preko nacionalnog servisa“, rekao je Husein ef. Ramčilović.
On je dodao da se u prethodnom periodu dženaze obavljaju uz prisustvo dvije ili tri osobe iz najuže porodice.
Bihorac Mustafa Mehović – Pajo, nije uspio da se izbori sa korona virusom. Umro je juče uNjmačkoj, u Dortmundu. Mustafa se, nakon početnih simptoma, javio doktorima i u bolnici boravio od 28. marta. Bio je na respiratoru, ali nije izdržao.
Mustafa je rođen na Boru, 1975. godine. Od 1999. godine, živio je i radio u Dortmundu. Bio je odličnog zdravlja i fizički je bio spreman jer se rukovodio maksimom – u zdravom tijelu, zdav duh.
Za sobom je ostavio suprugu Adelinu, i dva sina, 15-godišnjeg Ilhana i dvije godine mlađeg Aliana. U toku je procedura da se posmrtni ostaci Mustafe Mehovića prebace na Bor gdje će biti sahranjen.
Godine 1979., kada je crnogorsko primorje pogodio snažan zemljotres, bio sam u Sarajevu. Zasigurno, jedan sam od rijetkih koji nije osjetio podrhtavanje tla. Stajao sam sa rođakom Husom blizu njegove kuće u naselju Bostarići i razgovarao. On je kasnije tvrdio kako je vidio da se čak i orah, blizu kojega smo stajali, pomjera. Ja nisam osjetio ništa. Narod je panično bježao iz kuća i okretao se unezvijereno lijevo-desno, a ja sam se čudio šta se dešava. To su moji prvi doživljaji katastrofalnog zemljotresa u Crnoj Gori.
Tek nešto kasnije, prenešen je izvještaj Radija Titograd.
Izvještač radija, negdje sa puta od Podgorice prema primorju, sa mjesta sa kojega se nije moglo dalje, javio se kratkim izvještajem koji je zaključio rečenicom:
“Danas od Titograda prema primorju samo je nebo prohodno“, govoreći tako da samo oblaci putuju nebeskim visinama prema moru, a da su putevi urušeni i neprohodni. Bila je to velika nesreća za Crnu Goru kojoj se kasnije pomagalo sa svih strana.
Nikada neću zaboraviti konvoj kamiona koji je, nekoliko dana poslije snažnog zemljotresa, krenuo iz Sarajeva prema Crnoj Gori. Na ceradama dugačkih šlepera stajale su velike bijele trake na kojima je pisalo: „Bratskom narodu Crne Gore“. Mnogo puta sam se toga sjetio i svaki put uzdrhtao.
Bratska pomoć je spasonosna!
***
Danas kada je cijeli svijet zadesila velika nesreća koja se širi i sije smrt po selima i gradovima, ne birajući ni naciju, ni boju kože, ni bilo kakvu pripadnost – potrebna je pomoć.
Doseljenici iz Crne Gore koji žive i rade u Luksemburgu, zahvaljući dobroj organizaciji grupe ljudi, uglavnom uglednih biznismena i iskrenih patriota, uspjeli su da sakupe blizu 100 000,00€ pomoći Crnoj Gori, i to za više opština. Pomoć je namijenjena bolnicama, kao i siromašnijem sloju stanovništva kojima će biti uručeni paketi u kojima su prehrambeni artikli i sredstva za ličnu higijenu. Ukupno, za opštine Rožaje, Plav i Gusinje, biće podijeljeno 530 paketa i to: Rožaje 200, Plav 100 i Gusinje 230 paketa.
Ova akcija sprovedena je u saradnji sa humanitarnom organizacijom „Zekat“, koja djeluje u okvirima Islamske Zajednice u Crnoj Gori a na čijem čelu se nalazi Sadmir Hadžijić. Hadžijić se iskreno zahvaljuje na ovako velikom i humanom gestu dijaspore iz Luksemburga, prije svega što su imali povjerenja u Islamsku Zajednicu i rukovodstvo „Zekat-fondacije“ u ovako teškim momentima sa kojima se suočava cijeli svijet. Ove pakete narednih dana će podijeliti aktivisti Islamske Zajednice zajedno sa volonterima Crvenog Krsta.
Ginekološka ordinacija “Bralić” iz Rožaja i Radio Petnjica će u narednim danima objavljivati tekstove – savjete za trudnice u doba gripa i korona virusa. Ovo je način da pomognemo ranjivijim grupama društva u vremenu kada je pošast COVID-a 19 okovala svijet.
Piše:Primarijus dr Izet Bralić
Izet Bralić
Fiziološke promjene u majčinom organizmu tokom trudnoće su zapravo fantastična briga majčinog tijela o plodu u materici. Svi organi u organizmu majke se adaptiraju u svrhu zaštite i razvoja ploda.Najizraženije su promjene u kardiovaskularnom sistemu.
Organ koji najviše ima učešća u tim promjenama je jetra. Neki od parametara se smanjuju, neki rastu, a neki ostaju isti.
Povećavaju se:
Zapremina krvi, puls i srčani rad povećavaju se za 35% do 50%, a vrhunac je u trudnoći sa 32 nedjelje, plus dodatno povećanje za 20% u blizanačkim trudnoćama. Posebni rast bilježe faktori zgrušavanja krvi.
Opadaju:
Kontraktilnost žučne kese, nivo hemoglobina, mokraćne kiseline, albumina i ukupnog proteina, antitrombin III i nivo S proteina, vaskularni otpor, imamo i umjereni pad krvnog pritiska.
Nema promena:
Nivo jetrenih transaminaza (ALT,AST),nivo γ-glutamil transferaze (GGT), bilirubina, protrombinsko vrijeme, broj trombocita (ili blagi pad).
Ove promjene pada, dostižu vrhunac u drugom tromjesečju i imaju plato do trenutka porođaja. Fiziološke promjene tokom trudnoće mogu se pogrešno tumačiti kao patološke. U tom devetomjesečnom periodu dolazi do povećanja ukupne zapremine krvi i plazme od 1.700 – 1.900 ml. Promjene veličine jetre se kod zdrave trudnice ne primjećuju. Navedene promjene u funkciji jetre kod zdrave trudnice se povlače sa završetkom trudnoće. Međutim, trudnoća može trajno pogoršati oboljenja jetre ili mijenjati tok već postojećeg oboljenja.
Funkcija jetre
Jetra je organ koji se nalazi samo kod kičmenjaka, koji čisti različite metabolite, sintetiše proteine i proizvodi biohemijske materije potrebne za varenje i rast, razgrađuje crvena krvna zrnca i učestrvuje u proizvodnji hormona. Jetra je pomoćni organ za varenje jer stvara žuč, tečnost koja sadrži holesterol i žučne kisjeline i pomaže u razgradnji masti.
Zbog toga jetru s pravom nazivamo LABOROTORIJOM ORGANIZMA.
Ljudska jetra je težine približno 1,5 kg, ima širinu od 15cm.
Pri rođenju, jetra sa svojih 120gr čini 4% tjelesne težine bebe. Tokom života povećava će se na 1,5kg ali čini samo 2,5–3,5% težine ljudskog tijela. Jetra je organ koji se može proširiti, u njenim krvnim sudovima mogu se smjestiti velike količine krvi. Normalna količina krvi, iznosi oko 0,45litara ili 10% ukupne količine krvi. Po potrebi jetra može primiti i do 0,9 litara krvi. Jetra proizvodi limfu, polovina ukupne limfe koja se formira u tijelu u uslovima mirovanja, nastaje u jetri.
Kako korona virus dolazi do jetre i kako djeluje?
Dva su puta kojima virus dolazi do jetre.
Prvi -iz želuca i drugi krvlju iz pluća.
Kada dospije do ćelija jetre Covid-19 se ponaša isto bez obzira kojim putem je dospio .Veže se za receptore ulazi u ćelije jetre,a zatim proizvodi više kopija virusa. Inficirana ćelija šalje signal imunomloškom sistemu i on se aktivira.Tako zapravo nastaje odgovor organizma.
Kako nastaje šteta po zdravlje jetre?
Virus može direktno zaraziti jetru, razmnožavajući se i uništavajući same ćelije Ili ćelije stradaju kao kolateralna šteta u borbi virusa i leukocita u jetri.
Imunološki odgovor može biti blag ,umjeren ili veoma jak ,tako da izaziva smrt inficiranih ćelija, uključujući i zdrave. Tako dolazi do ozbiljnog zapaljenja u jetri.
Kod jakog imunog odgovora naše tijelo vodi politiku spaljene zemlje. Ćelije imuniteta nadolazeći kroz jetru pokušavaju uništiti virusom zahvaćeno mjesto, često uništavajući i zdravo tkivo. Naš jak imunološki odgovor može ubiti nas same. Međutim, zadnje što virus želi jeste učiniti nam veliku štetu, jer mu je potrebna živa ćelija za razmnožavanje. Kada bi to naš imuni sistem znao ne bi tako snažno reagovao i manje štete bi bilo. U toj borbi sa leukocitima korona virus zapravo hakuje našu ćeliju i ponekada i sam mutira u pokušaju da ostane neprimijećen, kako bi dugoročno koristio novog domaćina jer virusi vole svoje domaćine.
Posledice mogu biti katastrofalne ,kod nekih pacijenata dolazi do otkazivanja jetre, pa i smrti. Ipak,ovakve vrste komplikacije su rijedke.
Jetra je jedini vitalni organ koji se regeneriše
U zdravom tijelu ćelije jetre stalno odumiru i oslobađaju enzime u krvotok.
U uslovima korona infekcije na hiljade ćelija jetre strada u obračunu sa virusom.Ovaj snalažljivi organ tada brzo obnavlja nove ćelije i nastavlja da funkcioniše. Zbog sposobnosti regeneracije ,jetra može podnijeti manja i srednja oštećenja.Zato zastoj u radu jetre nikada nije bio jedini razlog smrti za pacijente sa korona virusom.U vrijeme kad jetra propadne često se dolazi do saznanja da pacijent ima ne samo probleme s plućima i jetrom, već može imati i probleme s bubrezima.
Udruženje pčelara Bihor odlučilo je da pokloni starim osobama u Bihoru po kilogram meda.
„Udruženje pčelara je sakupilo 35 kilograma meda u kojoj je učestvovalo 35 pčelara koji su donirali svoj med, kako bi pomogli ovu humanitarnu akciju. Želim ovom prilikim da se zahvalim pčelarima koji su odlučili da časte sa po kilogram naše starije stanovnike u opštini Petnjica“, kazao je Sabro Ramčilović, predsjednik Udruženja pčelara Bihor.
Zbog učestalih požara ovih dana na području opštine Petnjica iz lokalne uprave su se obratili saopštenjem za javnost.
“Ovih dana, širom naše opštine, učestale su pojave požara izazvanih nepromišljenim postupcima pojedinih naših građana koji, čisteći korov na svojim imanjima, gomilaju i pale lišće, i na taj način izazivaju požar koji pričinjava veliki problem, kako za Službu zaštite i spašavanja tako i za sve vlasnike imanja i objekata koji se nalaze u rubnom dijelu, na samoj granici sa površinama obraslim šumama.
Imajući to u vidu i cijeneći da je obaveza svih nas da vodimo računa o svemu i da čuvamo svoju i državnu imovinu, opština Petnjica upućuje apel svim građanima, koji ovih dana čiste svoja imanja, da vode računa da ničim ne doprinose bespotrebnom izazivanju požara, kojih ovih dana ima dosta i koji pričinjavaju veliki problem za vatrogasce, koji se danonoćno bore na terenu i biju bitku sa vatrenom stihijom sa kojom imaju velikih poteškoća. Još jednom apelujemo, molimo i upozoravamo da ćemo u narednom periodu preduzeti sve zakonom predviđene mjere prema pojednincima koji se budu oglušili i negativno ponijeli prema ovom apelu i da ćemo svakog pojedinca, za koga se bude utvrdilo ili dokazalo da je nepromišljeno doprinio izazivanju požara, prijaviti i procesuirati nadležnim organima”, stoji u saopštenju potpredsjednika opštine, Muslije Kalića.
Požar u selu Radmanci, u Petnjici ne jenjava. Gori rastinje i šuma iznad Golog brda, ali i šuma blizu kuća u samom selu u Radmancima. Vatrogasici pokušavaju da lokalizuju požar, ali zbog nepristupačnosti terena ne uspijevaju to da urade.
Vremenske prilike, slab vjetar i suvo vrijeme pogoduju širenju vatre, a na susjednom Hatinom brdu vatra je u popodnevnim satima opet buknula.
Požar su uzrokovali nesavjesni građani koji su, paleći rastinje oko svojih kuća zapalili i šumu.
Više mještana, u razgovoru sa novinarima Radija Petnjica je reklo da se tačno zna ko je uzrokovao požar ali da niko neće, “iz solidarnosti” da podnese krivičnu prijavu.
Da li je konačno došlo vrijeme da se zajednica obračuna sa nesavjesnim pojedincima, koji svojom nemarnošću ugrožavaju i živote ljudi.
Žalosno je bilo gledati danas okolinu Radmanaca i prizor kako vatra guta stare hrastove, kruške i rastinje i sve nestaje u plamenu.
