Promjene koje su se desile u Crnoj Gori nakon 30. avgusta nijesu dale željene rezultate, a napredak u evropskim integracijama je zaustavljen. Nije došlo do najavljivanih reformi, nepotizam je i dalje izražen, a partijska pripadnost nastavlja da bude ključni faktor zapošljavanja i sticanja lične koristi.
Gradski portal pitao je crnogorske intelektualace, nekadašnje najglasnije zagovornike promjena u Crnoj Gori, da li su zadovoljni onim što je nova vlast postigla od 30. avgusta 2020.
Jedan od vlasnik medijskog koncerna Vijesti, profesor na UCG Miodrag Perović, prije 30. avgusta aktivno se zalagao za promjenu tadašnje multientičke i prozapadno orijentisne vlasti, tvrdeći da će URA i Demokrate i DF biti u stanju da „obnove Crnu Goru”. Istovremeno, profesor Perović pozdravio je dogovor tri pobjedničke koalicije da “ne otvaraju teme koje dijele crnogorsko društvo”.
Na pitanje Gradskog portala da li je vlast koju je javno podržao ispunila njegova očekivanja i je li crogorsko društvo danas manje podijeljeno u odnosu na period prije parlamentarnih izbora 30. avgusta 2020, profesor Perović nam je odgovorio da u ovom momentu ne može dati izjavu budući da “prethodnog mjeseca nije boravio u zemlji”, te da bi, prije komentara, morao da “sagleda situaciju i da dobije ozbiljniji uvid u političku i društvenu sliku”. Dodao je da će se uskoro rado odazvati pozivu Gradskog portala i odgovoriti na njihova pitanja.
Ista pitanja Gradski portal postavio je i nekadašnjem vođi “građanskih protesta” Džemalu Peroviću, ali ni on nije želio da govori o ovoj temi. Ipak, u kratkom i neformalnom razgovoru nam je kazao da se nakon gašenja pokreta „Odupri se“ udaljio od politike i posvetio maslinarstvu. Perović je rezignirano dodao da je “duboko razočaran onim što se dogodilo na crnogorskoj političkoj sceni”.
Nekadašnji član i jedan od osnivača Građanskog pokreta URA Žarko Rakčević nije odgovarao na naše pozive, dok nam se novinar i pisac Balša Brković javio i obećao da će, po povratku sa godišnjeg odmora, rado odgovoriti na sva pitanja Gradskog portala.
Jedan od osnivača URA, istoričar Šerbo Rastoder, koji je nedavno napustio taj pokret, jedini se odazvao njihovom pozivu.
„Uvijek mislimo da smo danas bolji nego ranije, iako suštinski živimo istim životom. Ako bi se istorijskim parametrima mjerio trenutni stepen podijeljenosti crnogorskog društva, vidjeli bismo da on nije ništa veći nego prije 30 godina. Sva demokratska društva su podijeljena, ali ta podijeljenost ne podrazumijeva ovoliku tenziju i napetost kao u Crnoj Gori. Upoređivanje podijeljenosti crnogorskog društva prije i nakon 30. avgusta 2020. proističe iz naše sklonosti da prenaglašavamo ono što je manje-više postalo društveno prihvatljivo i normalno“, kazao je Rastoder.
„Za razliku od onih koji nakon 30. avgusta u Crnoj Gori vide samo negativne trendove, rekao bih da društvo koje je istinski multikulturalno, stabilno i institucijalno utemeljeno ne može biti uništeno za tako kratko vrijeme. Multietničnost je plemenita ideja koja je bila na agendi određene politike izvjesno vrijeme. Međutim, ta politika nije uspjela da to stabilizuje i institucijalizuje. U tom smislu, multientičnost je danas ugroženija nego ikad i teško je pretpostaviti kuda će ići ovi procesi. Sigurno je da plaćamo danak nezavršenim procesima“, istakao je Rastoder.
Rastoder ne vidi veliku razliku u funkcionisanju stare i nove vlasti.
„I danas imamo korupciju, partijsko zapošljavanje, klijentelizam, što pokazuje da političke elite svoje deklarativne stavove ne uspijevaju pretvoriti u realnost. Sa tog stanovišta nemam pozitivno mišljenje o novoj vladi, iako mislim da određeni procesi koje je ta vlada najavila garantuju bolju i perspektivnu budućnost“, zaključio je Rastoder.
Danas je koordinator CHR Hajrata za sjever Crne Gore Almir Muratović, uručio donaciju koju je u ime Opšte bolnice primio direktor bolnice dr Kenan Erović, iskazujući zahvalnost na donaciji i njenom značaju za Opštu bolnicu u Bijelom Polju.
Almir Muratović je istakao da je ovo još jedan projekat u nizu koji realizuje CHR Hajrat u cilju pomoći institucijama od javnog dobra.
Broj inficiranih koronavirusom iz dana u dan raste, a zvanično je potvrđeno i prisustvo delta soja u Crnoj Gori. Međutim, turistička sezona je prioritet.
“Ja podržavam da mi sezonu odradimo do kraja na način koji je započet, uz povećanje doze opreznosti i djelovanja svih inspekcijskih službi, ali naročito ugostitelja da nam pomognu u sistemu bolje kontrole i onemogućavanja te veće transmisije virusa”, kazao je potpredsjednik Vlade Dritan Abazović juče u Ulcinju.
Ugostitelji, međutim, nisu oprezni, makar kada je riječ o poštovanju posljednjih epidemioloških mjera, odnosno zahtijevanja digitalne kovid potvrde. Sa druge strane, građani su počeli da se drža preporuka, makar što se vakcinacije tiče, pa broj imunizovanih postepeno raste.
“Građani se vakcinišu, mislim da su konačno shvatili svrhu vakcinacije i dolaze, onako, u malo većem broju u posljednje vrijeme na vakcinu. Moguće da je uzrok i povećan broj zaraženih. Posljednjih dana ukoliko se broj zaraženih širi, broj vakcinisanih takođe raste, tako da pretpostavljamo da je i to jedan od uzroka”, kazala je za TV Vijesti glavna sestra za imunizaciju u Domu zdravlja Podgorica, Aida Piranić.
Prema posljednjim podacima, u Crnoj Gori vakcinisano je 41,2 odsto punoljetnog stanovništva, a primjetan je i porast broja vakcinisanih među mlađom populacijom, koji sada iznosi blizu 20 odsto.
“Ispočetka sam se plašila zbog raznih priča, bila sam zakleti protivnik toga, a onda, s obzirom da imam djecu u Ameriku, da bih voljela poći da ih posjetim i smatrajući da kao visokorizični pacijent ipak je bolje da je primim, u jednom momentu sam prelomila i došla”, odgovorila je jedna od građanki na pitanje zašto je odlučila da se vakciniše.
Drugi sagovornici kažu:
“Zato što je vakcinacija razumna, ne samo zbog mene, već i zbog ljudi koji me okružuju, zbog odgovornosti prema društvu.”
“Kao svako na ovaj svijet što prima vakcine, pa i mi smo odlučili.”
“Jednostavno, drugačije ne možemo. Gdje svijet – tu i mi.”
“Ja sam se sprdala svima koji su je primili prva, a onda… Znate kakav je narod, sve što čujemo, povjerujemo u to.”
A kada je riječ o broju vakcinisanih u crnogorskim opštinama, prema podacima dostavljenim TV Vijesti iz Instituta za javno zdravlje, najbolji odziv na imunizaciju je u Kotoru, gdje je prvu dozu primilo 42 odsto građana, dok je kompletno imunizovano 36 odsto stanovnika. Slijede Cetinje i Kolašin sa 34, odnosno 33 odsto kompletno imunizovanih stanovnika, dok je prvu dozu u ovim opštinama primilo 39, odnosno 38 odsto gradjana.
Najslabiji odziv na vakcinaciju i dalje je u opštinama Petnjica, Tuzi i Gusinje. U Petnjici je sa obje doze vakcinisano sedam odsto stanovnistva, u Tuzima šest a u Gusinju tek pet odsto.
Glavni grad je po broju imunizovanih peti u Crnoj Gori, sa 38 odsto vakcinisanih prvom dozom i 31 odsto revakcinisanih.
Zavod za hitnu medicinsku pomoć Crne Gore obavjestio je građane Opštine Petnjica da je instaliran fiksni broj jedinice Zavoda HMP Petnjica koji je noseći broj za besplatnu liniju Hitne pomoći 124.
“Hitnu pomoć u Petnjici moguće je dobiti pozivom na broj 124, a u slučaju da poziv prebaci na neku od jedinica iz susjednih opština – jedinicu ZHMP Petnjica možete dobiti direktnim pozivom na 051/246-009”, saopšteno je iz PR službe Zavoda za hitnu medicinsku pomoć Crne Gore
U Bošnjačkom kulturnom centru Sandžak u Petnjici održana je centralna svečanost povodom sunećenja djece na sjeveru Crne Gore.
U okviru akcije osunećeno je 100 mališana, a kulturnim programom izražena zahvalnost organizatorima ove akcije. Manifestaciji je prisustvovao veliki broj građana, od kojih je najviše bilo roditelja i rodbine dječaka koji su osunećeni.
U ime organizatora, prisutnima se obratio Almir Muratović, koji je poželio dobrodošlicu prisutnima iistakako da je ovo još jedanu nizu projekata koje Hajrat sprovodi.
Na svečanosti je prisustvovao predsjednik mladik AK partije na nivou Burse, Ali Sait Adiloglu, koji je prenio pozdrave u ime predsjednika Republike Turske, Redžepa Erdogana i u ime predsjednika opštine Bursa. On se zahvalio CHR Hajratu koji je podržao projekat i istako da će se zajedno u narednom periodu realizovati slični projekti.
Korodinator u realizaciji projekta bipo je Enes Falja.
Muftija sandžački hfz. Abdurrahamn ef. Kujević govorio je o važnosti vjerskog obreda obrezivanja muške djece sa aspekta vjere Islama i viševjekovne prakse kod muslimana.
U okviru VII Bihorskog kulturnog ljeta u Centru za kulturu u Petnjici, upriličena je promocija knjige “Lirski zinet” Božidara Proročića.
Svojim pjesmama su se predstavile autorske koje su dio panorame: Munevera Sutović, Sajma Feratović, Zerin Murić i koautorica Dijana Tiganj.
Božidar Proročić i Dijana Tiganj su svojim izlaganjem predstavili petnjičkoj publici panorama savremenog pješništva Bošnjakinja Crne Gore koja je sazdata u knjizi Lirski zinet i ogleda se kao ideja i plod zajedničkog rada i pristupa.
“Neophodnost nastajanja jedne ovakve knjige ogleda se u tome što je žensko pismo i stvaralaštvo Bošnjakinja Crne Gore bilo decenijama marginalizovano i neopravdano zapostavljeno u domenu kulture. Postojanje jedne ovakve panorame je iskrena želja priređivača da predstave autentično žensko stvaralaštvo Bošnjakinja koje je često nedovoljno afirmisano, a koje je više nego dovoljno vrijedno da se prezentuje na ovaj način i otrgne od zaborava. Iako ga čini nevelik broj autorki različitih generacija, poetičkih načela i stilova, ovaj izbor poezija Bošnjakinja motivisan je potrebom za povratkom značaja ženske poezije u okviru naše savremene kulturne scene i književnosti, ali i da se na savim nov i moderan način promovišu autorke sa područja Crne Gore, Srbije, Luksemburga, Njemačke koje svojim identiteskim postulatima i okvirima pripadaju savremenoj današnjici i matici Crnoj Gori.
Mišljenja smo da su ženska iskustva i ženski svijet toliko autentični da u svojoj poeziji sadrže onaj kosmopolitski duh vječitog traganja. Ovom panoramom poezije želimo obogatiti književnu i kulturnu scenu Crne Gore stvaralaštvom koje izlazi izvan dominantnih literarnih okvira Crne Gore razbijajući sve stereotipe tradicionalističkog ,,dogmatizma” o ženskoj poeziji. Istraživanje ženske poezije kroz prizmu mnogih pjesnika, naučnika, antologičara, filozofa umnogome tome doprinosi.
No moramo biti svjesni da sve ,,tajne” ženske poezije nikada nisu do kraja otkrivene. Ili kako bi to lijepo rekla američka književnica i pjesnikinja Doroti Parker (1893-1967): ,,Žene nisu stvorene da bi bile shvaćene, već da bi bile voljene” (kao i njihova poezija). Stvaralaštvo pjesnikinja koje su ovdje zastupljenje odvija se van standardnih poetskih diskursa koji su prisutni u poeziji i kulturi. Sjedinjenjem različitih poetskih procesa poezija je osnažena i upotpunjena probojem feminističkih kulturoloških i književnih teorija
i praksi, kao i organizovanim zajedničkim djelovanjem autorki i njihovom poetičkom utemeljenošću. Njihova poezija predstavlja svojevrsni bunt, a ton njihovog izražavanja razobličava sve paradigme i predrasude savremenog društva od patrijarhalnih i konzervativnih shvatanja do ,,hijerarhije” koja im se želi nametnuti. Poezija ovih pjesnikinja djelimično izlazi iz okvira tradicionalističkog načina izražavanja, njihova poetika nosi i svojevrsnu ženstvenost i otkriva neprekidni izvor emotivnih, a ne metafizičkih stanja. Ljubavna poezija ovih pesnikinja najčešće odstupa od tradicionalističkog ljubavnog stereotipa. Pesnikinje su povezane nevidljivim sponama prošlosti, ali i okrenute ka budućnosti koju žele demistifikovati. Svojom poetikom prolaze kroz različita životna doba, sjedinjene u životnoj ekspoziciji.
Poezija ovih autorki jednostavno u sebi nosi jaku auru i uvodi čitaoca u jedan potpuno (ne)poznati, a opet drugačji emotivni svijet svake od njih. Pjesme nisu iluzija ni utopija trenutnog, već predstavljaju spektar kolorita kroz viziju lirskih slika.
Lirski mozaici trenutaka i raspoloženja koji razotkrivaju žensku senzibilnost i senzualnost izuzetno su značajni za tumačenje poezije. Autorke u svojim ženskim pjesničkim ,,ispovijestima” razotkrivaju najtananije strane ličnosti pritom stvarajući osjećaj kao da se čitaju njihove lične autobiografije (koje samo pjesnici i mogu da razumiju) i zato se iz tog ugla nameću naslovi i strukture pojedinih pjesama. Belgijski filozof Pol de Man (1919-1983) u svojim zapisima o poeziji podsjeća da je poetska ispovijest pokušaj javnog suočenja unutrašnjeg (alter-ega) koji je potisnut, a što je primjetno i u brojnim pjesmama ove panorame. Arabeskne kompozicije različitih žanrovskih elemanata poezije u panorami predstavljaju njihove svojevrsne pjesničke autoportrete.
Prilikom odabira građe za ovu panoramu vodili smo se potrebom da obuhvatimo što više bošnjačkih autorki koje su vezane za Crnu Goru, ali i principima ličnog doživljava i senzibiliteta. Ova panorama sadrži izbor iz djela dvadeset i tri bošnjačke pjesnikinje. Kompozicijski ova građa podijeljena je u tri ciklusa, a starosna dob autorki bila je kriterijum za ovakvu podjelu. Na ovaj način čitaocima je data mogućnost da prate različite generacijske perpektive iz kojih se javlja pjesnička misao. Prvi ciklus obuhvata pjesme osam pjesnikinja koje su rođene u periodu od 1949. do 1970. godine, drugi ciklus predstavlja poeziju sedam pjesnikinja koje su rođene u periodu od 1970. do 1990. godine, dok treći ciklus predstavlja mlađu generaciju bošnjačkih pjesnikinja rođenih u periodu od 1990. do 2001. godine.
Iako je prvenstveno želja bila da građu panorame organizujemo u ciklusima po stilskim i motivskim sličnostima pjesama, ipak smo odlučili da je odabrani kriterijum bolji jer zaista predstavlja jednu hronološki predstavljenu panoramu ženske bošnjačke poezije od polovine dvadesetog vijeka pa do sadašnjeg trenutka.
U poeziji ovih pjesnikinja prisutni su različiti motivi, jezički stilovi, teme što doprinosi estetskoj vrijednosti ove panorame. U njoj nailazimo na pjesme su pjesme koje su zasićene bošnjačkom leksikom i tematikom, ljubavne, deskriptivne i refleksivne pjesme, ali i na one koje ruše tradicionalne horizonte očekivanja u organizacijskom ili tematskom smislu. Prisutne su pjesme pune melanholije, ljubavnih emocija, rodoljubivog osjećanja, ali i refleksija o bitnim egzistencijalnim pitanjima. Iako su prisutne određene estetske, stilske oscijacije, pa čak i oscilacije u kvalitetu među ovim pjesmama, sve one doprinose da se stvori slika cjelokupnog ženskog pisma koje se javlja u bošnjačkoj književnosti, a koje su koje su povezane sa crnogorskim tlom.
Kulturološko-identitetsko-jezička komponenta odabira poezije i predstavljanje autorki doprinose formiranju jasne svijesti vlastitog nacionalnog i etničkog identiteta.
Univerzalnost njihove poezije predstavljaju pjesnički prostori kroz koje se traga za sudbinom. U često podijeljenim, a ponekad isprepletenim prostorima Evrope pjesnikinje razasute na sve strane traže svoje pjesničko Ja koje se suočava sa različitim činiocima okruženja, kulture, literature, kao i sa samim sobom. Zbog toga je veoma važno da u svojoj poeziji sačuvaju svoj lični identitet i autoritet bez obzira na procese pune iskušenja. Važan segment u samoizgrađivanju pjesničkog identiteta jeste uticaj foklorne tradicije, kulture i narodnog predanja na kojem ta kultura počiva. Ovom panoramom poezije Bošnjakinja željeli smo osnažiti pravo na različitost, individualnost i specifičnost. Orfejevski put pjesnikinja od patrijarhalnog i tradicionalnog do modernog, urbanog, racionalističkog uspostavljanja ličnog u odnosu prema ,,sjenkama” prošlosti sublimiran je u ovoj panorami.
Panorama predstavlja jedan od najljepših doprinosa savremnoj kulturi Bošnjakinja i nadamo se da će poslužiti mnogima da žensko pismo bude više popularizovano, ali i bolje predstavljeno u literaturi, kulturi i javnosti čemu smo, kao priređivači, dali nesebičan doprinos i podstakli već postojeće, kao i buduće pjesnikinje da pišu, što nam je i bio jedan od ciljeva”, Božidar Proorčić i Dijana Tiganj.
