Evropska komisija je u odgovorima za portal Standard potvrdila više činjenica i teza iz prvog teksta serijala o upravljanju čvrstim otpadom. Prije svega da bez usvojenog plana i projekata spremnih za izvođenje, zatvaranje Poglavlja 27 ostaje na čekanju. Naglasili su da finansijska podrška EU za kombinovano finansiranje može dostići do 70% ukupnih investicionih troškova, ali da je potreban „odlučujući korak od strane države“.
Uslovljenost svakog narednog eura
EK eksplicitno veže svaki naredni dati euro za formalnu odluku države.
„Usvajanje novog Nacionalnog plana upravljanja otpadom, u skladu sa direktivama EU, predstavlja preduslov za svako dalje ulaganje EU u ovaj sektor“, rekli su Standardu iz EK.
To je i politička i operativna poruka. Dok plan ne postane važeći dokument, sa hijerarhijom otpada, rokovima i investicionim mapama, nema prelaska sa papira na gradilište.
Nema aktivnih investicija u čvrsti otpad
Iz EK saopštavaju da trenutno ne postoje aktivni investicioni projekti u oblasti čvrstog otpada koje podržava EU.
„U narednom periodu, Sektorski operativni program za životnu sredinu 2024–2027 predviđa mogućnost ulaganja u infrastrukturu za upravljanje čvrstim otpadom. EU, takođe, nudi investicione grantove kao sufinansiranje investicija podržanih povoljnim kreditima koje obezbjeđuju evropske i međunarodne finansijske institucije“, rekli su iz EK.
Međutim, ponovili su da je „potreban odlučujući korak od strane države“. Prevedeno s gotovo diplomatskog jezika: finansijski instrumenti postoje, ali projekti moraju biti spremni i usklađeni sa planom.
Šta je EU već finansirala
EK podsjeća da je već investirala u strategije i sistemske pretpostavke:
„Evropska unija je uložila značajna finansijska sredstva i napore u unapređenje pravilnog upravljanja otpadom u Crnoj Gori… Pomoć EU bila je usmjerena na stvaranje uslova na nivou cijele države za upravljanje otpadom u skladu sa standardima EU“, navode iz EK.
Planovi, oprema, civilni sektor
Između ostalog, kažu iz ove evropske institucije, sredstva EU korišćena su i za izradu Nacionalnog plana upravljanja otpadom 2014–2019, kao i Nacionalnog plana upravljanja otpadom 2025–2030, koji još uvijek nije usvojen.
„Podrška EU doprinijela je jačanju kapaciteta komunalnih preduzeća za prikupljanje otpada kroz obezbjeđivanje opreme za prikupljanje, transport i reciklažu otpada. Grantovi EU takođe su korišćeni za podršku projektima organizacija civilnog društva…“, saopštili su iz EK u odgovorima Standardu.
| Development of SEA for NWMP Montenegro | Services | 123,315.00 | Montenegro | National IPA |
| Preparation and implementation of NWMP | Services | 769,056.53 | Montenegro | National IPA |
| Drafting Legal Documents in the Field of Communal Services and Waste Management | Services | 155,054.66 | Montenegro | National IPA |
| Equipment/vehicles for waste collection and transport – Lot 2 | Supplies | 512,835.00 | Montenegro | National IPA |
| Equipment/vehicles for waste collection and transport – Lot 1 | Supplies | 3,487,140.00 | Montenegro | National IPA |
| Improvement of waste management in Danilovgrad | Grant | 646,809.38 | Danilovgrad | National IPA |
| Introducing composting and selective waste collection in the municipalities of Kotor, Budva, Tivat and Herceg Novi | Grant | 303,173.08 | Coastal region of Montenegro | National IPA |
| Development of Feasibility study and Conceptual design for Materials Recovery Facility and Biodegradable Waste Composting Facility at the Mozura location in Bar | Services | 285,945.00 | Montenegro | National IPA |
| Supply of Equipment for Support to implementation and monitoring of waste management, Montenegro – LOT 1: Municipal waste containers | Supplies | 328,925.51 | Montenegro | National IPA |
| Supply of Equipment for Support to implementation and monitoring of waste management, Montenegro – LOT 2: Vertical Baling Press Machine | Supplies | 36,887.15 | Montenegro | National IPA |
| Preparation of the National Waste Management Plan for Montenegro for period 2025-2030 | Services | 590,900.00 | Montenegro | National IPA |
| Design review and supervision of works for Rehabilitation of “Vrtijeljka” dumpsite in the Municipality of Cetinje, Montenegro | Services | 165,000 | Cetinje | National IPA |
| Design and Rehabilitation of “Vrtijeljka” dumpsite in the Municipality of Cetinje, Montenegro | Works | 1,562,735.50 | Cetinje | National IPA |
| Design Review and Supervision of works for Rehabilitation of unsanitary dumpsite “Cafe” in the Municipality of Bar, Montenegro | Services | 361,175.00 | Bar | National IPA |
| Design and rehabilitation of unsanitary dumpsite “Cafe” in the Municipality of Bar, Montenegro | Works | 3,456,721.00 | Bar | National IPA |
| Montenegro Regional Sanitary Landfills, Various documentation | Grant/loan | 989,839.00 | Niksic, Bar, Pljevlja, Zabljak | WBIF |
| Total | 13,775,511.81 |
U prethodnom tekstu objavljenom na portalu Standard saznali smo da je EKO-fond istovremeno finansirao sanacije, opremu i projektne papire na sjeveru, a sada vidimo da je EK finansirala strategije, opremu i pojedinačne sanacije. Međutim, ničija pomoć ne zamjenjuje operativnu infrastrukturu (transfer stanice/sortirnice + zakonita odlagališta) i bez nje se rješenje problema samo odlaže.
Lekcija iz otpadnih voda
Iz EK navode primjere uspješnih projekata upravljanja otpadnim vodama.
„Postrojenje za preradu otpadnih voda u Tivtu dovelo je do značajnog poboljšanja kvaliteta voda u Bokokotorskom zalivu. Ulaganje EU u postrojenje u Beranama značajno je unaprijedilo kvalitet vode u rijeci Lim“, kažu iz EK.
Dakle, poruka je jasna — kad su plan, lokacija, dozvole, finansijska konstrukcija i izvođenje na okupu, rezultat je vidljiv i mjerljiv.
EK se ne upušta u komentarisanje pojedinačnih „crnih tačaka“, ali je poruka jasna — projekti moraju biti spremni da bi EU ušla u finansiranje.
„Sektorski operativni program 2024–2027 predviđa mogućnost ulaganja, ali je preduslov usvojeni Nacionalni plan, a zatim spremna lokalna i regionalna rješenja (transfer stanice, sortirnice, zakonita odlagališta)“, kažu iz EK.
Tri ključne poruke EK
- Usvajanje novog Nacionalnog plana je preduslov za svako dalje ulaganje EU.
- Trenutno ne postoje aktivni investicioni projekti u oblasti čvrstog otpada koje podržava EU.
- Potreban je odlučujući korak od strane države.
EU neće investirati u čvrsti otpad dok država ne uradi svoj dio. Do tada, sopstvena sredstva ostaju „prva pomoć“, a Poglavlje 27 — test koji se polaže na deponiji, ne na papiru.
SAMIR RASTODER/STANDARD
https://www.standard.co.me/drustvo/ek-za-standard-bez-nacionalnog-plana-ni-cent-za-cvrsti-otpad
